Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki
Rozmiar czcionek: AA+A++ | Zmień kontrast

Od ziarna do mąki

PROCES TECHNOLOGICZNY OD ZIARNA OD MĄKI

Ziarno od rolnika przywiezione do młyna na przemiał jest zzsypywane na kratownicę, pod którą znajduje się tzw. silos. Z silosa zboże rurociągami transportowane było do wialni zbożowej, gdzie zboże przy pomocy ciepłego strumienia powietrza było suszone i oczyszczane z elementów niezbożowych. Oczyszczone i wysuszone zboże mechanicznie transportowane było do elewatorów. Z elewatorów sukcesywnie zboże transportowano do linii produkcyjnej. Młyn w Żorach był młynem napędzonym elektrycznie bardzo małą ilością silników elektrycznych. Z silnika głównego elektrycznego napędzany był wał transmisyjny, na którym znajdowało się wiele kół pasowych o różnych średnicach w zależności od tego, jakie obroty będzie potrzebowało urządzenie korzystając z tego napędu. Zaznaczyć należy, że nie były to pasy klinowe, lecz pasy skórzane lub parciane płaskie o długości do kilku metrów każdy. Z elewatora zboże było transportowane mechanicznie do mlewników czyli urządzeń, gdzie zboże było mechanicznie ścierane przez dwa rowkowane wały, które się w danym mlewniku znajdowały. Z mlewników przetarte zboże przekierowane zostawało na sito, gdzie przy pomocy ruchów płasko-obrotowych oraz wialni, oddzielano ziarno od otrębów. Żeby z tych już oczyszczonych ziaren mogła powstać mąka (o różnych wartościach), przemiały, czyli przetarte zboże transportowane było do kolejnych mlewników. Kolejne mlewniki różniły się od poprzednich nacięciami, czyli rowkami na obwodzie wałów. Im rowków więcej na obwodzie w danym mlewniku, tym drobniejsza była mąka - od krupczatki do typu 500 tortowej.

Wały w mlewniku wykonane z twardej stali uległy powolnemu ścieraniu. Do renowacji wałów służyła specjalna obrabiarka, na której przy pomocy tarczy szlifierskiej została zeszlifowywana zużyta warstwa danego wału. Następnie na tej samej obrabiarce nacinane były nowe rowki w zależności od tego, jaki gatunek mąki ma być produkowany w danym mlewniku. Mąka z każdego mlewnika była kierowana na sita z ruchem poprzecznym, gdzie otwory w sitach miały różną wielkość, dzięki czemu część mąki przedostawała się przez sito. Natomiast pozostałe, grubsze cząstki ziarna kierowane były do mlewnika na wały o większej ilości rowków, skąd można było uzyskać jeszcze drobniejszy przemiał. Napęd na pasy transmisyjne, napędzane jednym, dużej mocy silnikiem elektrycznym, gdzie napędzany jeden długi wał napędowy, na którym umocowane były wały napędowe o różnych średnicach, to była technologia prymitywna. Zerwanie jednego pasa napędowego powodowało unieruchomienie całej linii produkcyjnej, zaś z drugiej strony oszczędność energii elektrycznej i ograniczenie napędu głównego tylko do jednego silnika. Młyn, który do dziś pełni funkcję młyna podobnego do tego, znajduje się na Dolnym Śląsku. Można go zwiedzać, bo jest to bardzo ciekawy relikt przeszłości. Informacja na Youtube: Stare młyny na Dolnym Śląsku.    

Mlewnik

To urządzenie do przemiału zboża na mąkę. Mlewniki używane w żorskim młynie wg. tabliczki znamionowej wyprodukowane zostały przez łódzką firmę J. JOHN i były typu MIAG. Prezentowane były na Międzynarodowej Wystawie w Wiedniu. Mlewniki różniły się i dzieliły na te z jedną parą walców, dwiema parami oraz trzema parami. Im więcej par walców, tym wyższa wydajność przemiału. W procesie produkcji mąki brało udział kilka mlewników ustawionych szeregowo i tworzących linię produkcyjną. Pierwszy mlewnik tworzący linię różnił się od pozostałych tym, że zainstalowane w nim walce nie posiadały rowków, aby były gładkie i służyły jedynie do rozgniatania ziarna, a zainstalowana w nim wialnia strumieniem powietrza wydmuchiwała powstałe na skutek ścierania się ziarna otręby. Każdy kolejny mlewnik po wstępnym przemiale posiadał walcach coraz drobniejsze rowki, od których zależał gatunek mąki. Na prawidłowy przemiał wpływ miały następujące czynniki:

- różnica obrotów par walców względem siebie

- ilość naciętych rowków spiralnych na obwodzie (im więcej, tym drobniejszy przemiał)

- szczeliny między każdą parą walców (wąska szczelina i drobne nacięcia na walcach czyniły lepszy gatunek mąki)

Wybór rodzaju mąki to był rolą młynarza, który kierował odpowiedni gatunek z mlewnika do mieszania. Powstała mąka była workowana, natomiast dalsze mlewniki, które tego gatunku mąki nie mieliły, zostawały z procesu technologicznego wyłączane.

 

Historia młynarstwa

Próby mechanicznego rozcierania ziarna na mąkę podejmowane przy pomocy siły strumienia wody notowane są na XVI wiek. Efekt finalny uzyskano w 1822 roku w Paryżu, gdzie produkowano mlewniki. Produkowane wówczas mlewniki nie były doskonałe. Przyczyną tego były niewłaściwe materiały używane do produkcji walców, czyli żelazo lane, kute, stal, porcelana i kamień.  W 1835 roku Sulzberger wynalazł i uruchomił w Zurychu pierwsze skuteczne mlewniki, w których walce wykonane były z odlewów żeliwnych z utwardzaną powierzchnią i z nacięciami rowkowymi. Pary walców pracowały z różnymi prędkościami obrotowymi względem siebie. Ta technologia stosowana jest po dzisiejsze czasy.